ماجرای شب یلدا در بوشهر قدیم/ خرید پرتقال یلدا از کشتی لبنانی‌ها+ عکس

خبرگزاری فارس - بوشهر، حسن احمدی: شب یلدا یک دستاورد علمی برای ایرانیان به همراه داشت اما در بطن آن یک میراث فرهنگی ارزشمند نهفته است. هر چند متأسفانه با تحریفاتی طی سالیان اخیر همراه بوده اما بی شک اصالت و ارزش‌های آن نشان از هویت ما ایرانی‌هاست.

در استان بوشهر با موزاییک فرهنگی منحصر به فرد و مملو از اقوام و سنن متنوع روبرو هستیم که در اوج سادگی همراه با زیبایی و به وجود آورنده حس آرامش بوده‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

یکی از ویژگی های جذاب سبک زندگی خانواده های بوشهری، آداب و رسومی ساده و البته متنوع و زیبا بوده که متناسب با محیط اطراف خود شکل گرفته است. این آداب و رسوم در مراسمات متنوع سال خود را نشان میداد و ارمغان آن دل های خوش و آرامش بود. به بهانه یلدا سفری به بوشهر قدیم کردیم و از آداب و رسوم آن زمان با مطلعین محلات به گفتگو نشستیم.

با الهه غریب زاده همراه شدیم تا سفری به گذشته داشته باشیم و مجموعه‌ای از سنن که در شب یلدا و یا چله خودنمایی می‌کند را بشنویم. غریب زاده مدرس دانشگاه، پژوهشگر حوزه آداب و رسوم فرهنگی و مؤلف کتاب میراث، جلوه‌ای از تاریخ، اصطلاحات و فرهنگ شفاهی دریانوردی و کتاب میراث معنوی ایران و جهان  است.

یلدا در محلات قدیمی بوشهر

 این پژوهشگر بوشهری گنجینه‌ای از مصاحبه‌های شفاهی با قدیمی‌ها و مطلعین چهارمحل و دیگر محل‌های قدیمی بوشهر دارد که از شب یلدا روایت‌های متنوعی دیده می‌شود.

در یکی از این روایت‌ها از بوشهر قدیم، خانم بلادی از بانوان محله بهبانی، از تنوع کم میوه جات و آجیل و صیفی جات می‌گوید. وی در توصیف شرایط زندگی مردم بوشهر قدیم گفت: در آن زمان قدرت خرید اکثر مردم پایین بود و مواد غذایی به راحتی در دسترس نبود و مردم در سال ۱۳۴۸، پرتقال را از کشتی‌های که حامل بار از لبنان بودند، می‌خریدند.

پشمک و نارنگی پایه ثابت شب یلدا

خانم زیبا راستیان از قدیمی‌های محله دهدشتی درباره وجه تسمیه واژه " چِلّه " می‌گوید: اول دی ماه، اول چِلّه بزرگ است که به مدت ۴۰ روز تا ۱۰ بهمن ماه ادامه میابد. در این مدت ما با سرمای خاصی مواجهیم. از ۱۰ بهمن ماه تا حدوداً ۲۰ اسفند ماه دوره زمانی چِلّه کوچک است چلّه‌ای همراه با اندکی افزایش دما.

وی ادامه می‌دهد: مادرم در مورد یلدا نشینی در گذشته تعریف می‌کرد؛ سینی‌هایی را با پشمک و نارنگی و آب نبات‌های رنگی تزیین می‌کردند و در شیرینی فروشی‌ها عرضه می‌شد. چون رسم بوشهری‌ها این بوده که پشمک و نارنگی را باهم می‌خوردند. آجیل شیرین بر سر سفره‌ها خود نمایی می‌کرد و بوشهری‌ها از آجیل‌های شور و نمک دار در این شب پرهیز می‌نمودند و بیشتر تمایل داشتند که آجیل‌هایی مختلط با کشمش و انجیر و باسلُق میل کنند.

 

راستیان بیان داشت: در نیم قرن اخیر به مانند امروز، میوه و هندوانه و انار به‌راحتی در دسترس مردم بوشهر قرار نمی‌گرفت و از تجملات، سفره‌های هفت رنگ و زرق و برق‌های امروزی خبری نبود. همه چیز بسیار ساده و در عین صمیمیت برگزار می‌گردید. در گذشته، به خاطر نبود امکانات جاده‌ای، سردی هوا و مشغله کاری امکان این بود که ارتباط دوستان و خویشاوندان به سردی بگراید اما این دورهمی ها با مؤلفه های که ذکر شد گرمابخش خانه‌ها در قلب زمستان بود.

خانم پری ارفعی از قدیمی‌های جفره ماهینی درباره یلدا این‌گونه می‌گوید: در جفره، شُو نشینی های مجلل و سفره‌های رنگین، رایج نبود. در بعضی از خانواده‌های مرفه، اعضای خانواده دورهم می‌نشستند و گاهی آجیل میل می‌کردند. در زمستان در بوشهر هندوانه کمتر بفروش می‌رسید و یلدا مثل امروز پر زرق و برق نبود.

خانم  ایزدبخش از قدیمی‌های سنگی و عسلی روایتی متفاوت دارد. وی اظهار داشت: ما اصلاً مراسم شب یلدا نداشتیم و زمانی که معلم شدم برای اولین بار از همکارانم شنیدم.

شُو نشینی جذاب با خیام خوانی
غریب زاده خاطره گویی یا قصه خوانی را یکی دیگر از آداب این شب در چند دهه اخیر  عنوان کرد و افزود: همزمان با وزش بادهای محلی  خلیج فارس در این ایام و مصادف با شب یلدا، که طولانی‌ترین شب سال است، خانواده‌ها به دور هم جمع می‌شوند و با داستان سرایی و خاطره گویی شُو نشینی جذابی را رقم می‌زنند. خوانش داستان‌های قدیمی امیر ارسلان نامدار، یوسف و زلیخا، رستم و سهراب و تفأل به دیوان حافظ از نمونه‌های داستان سرایی و خاطره گویی و شعرخوانی در گذشته  بود. بی شک در این دیار، خیام خوانی از گونه‌های رایج و مطرح موسیقی محفلی، مسرت بخش محفل‌ها و دور همی‌ها است.

سادگی سفره‌های زمستانه بوشهری‌ها

مؤلف کتاب میراث معنوی ایران در ارتباط با سادگی سفره‌های زمستانه بوشهری‌ها بیان داشت:  با توجه به جایگاه غذاهای سنتی و اصیل بوشهری در مَطبخ خانه‌ها، محصولات وابسته به خرما نظیر ارده و شیره با خرما، غذاهایی با ترکیب چغندر (پَهتی)، حلوا راشی و برنجوش (نوعی غذای سنتی) سفره بوشهری‌ها را زمستانه می‌گرداند. تنقلات مانند کاذو با پوست، نوعی آجیل به نام اَنچیچک (انچوچک / انچوچه: نوعی تخمه بو داده شده)، پشمک مرغوب و نوعی نارنگی که فصل برداشت کوتاهی داشت، گاهی انار و هندوانه، پختن آش رشته و شلغم و نخود گرم  دیگر اقلام موجود در دورهمی های زیبای زمستانه در گذشته بود.

پاسداشت فرهنگی سنت سادگی در شو چله

غریب زاده در حوزه پاسداشت فرهنگی  شو چِلّه تصریح کرد: این روزها  با مقوله جزیره‌ای شدن مراسم‌های این شب و تغییر رویکرد دورهمی ها و عدم تمرکز و جمع شدن فرزندان در منزل بزرگان خانواده، تغییر نوع پوشش افراد، نوع  اغذیه متفاوت که بعضاً از سایر فرهنگ‌ها به عاریت گرفته شده است و یا حتی برگزاری همزمان سایر جشن‌ها (عقد، نامزدی، ازدواج، تولد و مهمانی‌هایی با سبک امروزی و غیره) با این شب، بر اصالت و اهمیت این فرهنگ و میراث ماندگار سایه افکنده است.

این مدرس دانشگاه با تاکید بر حفظ هنجارهای صحیح که زمینه ایجاد آرامش را در خانواده و جامعه فراهم می‌کند، افزود: در توسعه تمدن انسانی، درک نیاز امروز مخاطب، همراه شدن با مدل امروز جوامع پیشرفته و خلاقیت در تغییر نگرش‌های فرهنگی و اجتماعی  اتفاقی انکار ناپذیر است. اما بهتر بود با بِکر نگه داشتن آیین‌های اصیل، سنت‌های ارزشمندمان را از ورود مدرنیته در امان نگه داریم  و حس‌های زیبای این سنت‌ها را  نه تنها در قاب تصاویر امروزی بلکه به  عنوان سندی فرهنگی به آیندگان انتقال دهیم. چرا که ما بر این باوریم هدف از این قبیل مناسبت‌ها و دورهمی ها تشکیل زنجیره‌ی فرهنگی نظیر کوتاه کردن فاصله‌های اجتماعی،  صمیمیت خویشاوندی و تقویت انسجام  بنیان خانواده، توسعه فرهنگ صله رحم و  نمود خرده فرهنگ‌هایی  است که در گذشته توسط بزرگان خانواده‌ها به‌صورت ناملموس انجام می‌گرفت  و نشاط  گروهی را رقم می‌زد.

انتهای پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: شب یلدا شوچله بوشهر رسومات شب یلدا خیام خوانی بوشهر قدیم خانواده ها غریب زاده دورهمی ها بوشهری ها قدیمی ها شب یلدا سفره ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۹۵۳۶۷۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ماجرای چرایی ساخت مسجد در پارک‌های بزرگ شهر

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، در دنیای امروز پارک‌های شهری به عنوان یکی از فضا‌های عمومی، به دلیل دارا بودن کارکرد‌های گوناگون اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیکی، جزء مهم‌ترین بخش‌های محیط‌های شهری به حساب می‌آیند که نبود یا کمبود آنها می‌تواند اختلالات جدی در روند زندگی شهروندان ایجاد کند. اهمیت فضا‌های سبز شهری تا بدان حد است که امروزه وجود این کاربری به‌عنوان یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی جوامع به‌حساب می‌آید.

فضای سبز حق همه شهروندان است

از طرف دیگر بوستان‌ها و فضا‌های سبز شهری به علت کارکرد‌های مختلفی که دارد از دیرباز مورد توجه مردم قرار داشته چراکه حضور در پارک به بهبود کیفیت زندگی شهری کمک می‌کند و به همین دلیل به محلی برای تجمع گروه‌های مختلف اجتماعی در آن شده است.
اگر پارک‌ها را صرفا محیطی سبز، بی‌دفاع و فاقد هرگونه فعالیت اجتماعی وفرهنگی در نظر بگیریم شاهد رشد و توسعه انواع آسیب‌های اجتماعی در آن قسمت‌ها خواهیم بود. با توجه به حضور نوجوانان، جوانان و خانواده‌ها در بوستان‌ها و فضا‌های سبز و تامین امنیت روانی آنها این مسئله از اهمیت دوچندانی برخوردار می‌شود.

فعالیت‌های فرهنگی در بوستان‌ها افزایش می‌یابد

مدیریت شهری باید بتواند پارک‌ها و فضا‌های سبز را به نحوی مدیریت کرده که شرایط حضور همه شهروندان اعم از کودکان، خانواده‌ها و سالخوردگان در آن محل‌ها فراهم شود. در این رابطه نرگس معدنی‌پور رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران ضمن تاکید بر اینکه برنامه‌ریزی و اجرای فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی را در پارک‌ها و بوستان‌های شهر باید افزایش داد معتقد است باید توجه ویژه‌ای به ایجاد زیر ساخت‌های فرهنگی و اجتماعی در پارک و بوستان‌های شهر شود و این یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.

شهرداری تهران از گذشته در مناطق مختلف ۲۲ گانه شهر تهران اقدام به ساخت خانه‌های فرهنگ و برگزاری کلاس‌ها و برنامه‌های متنوع در محل بوستان‌ها و فضای سبز می‌کرد تا بتواند مدیریت فرهنگی پارک را به نحو صحیح عهده‌دار شود.

آن‌طور که از صحبت‌های معدنی‌پور بر‌می‌آید در پارک‌ها نه تنها باید برنامه و فعالیت‌های متنوع فرهنگی هنری اجتماعی و ورزشی با رویکرد خانواده محوری طراحی و اجرا شود، بلکه یکسری ساختار و زیرساخت‌های فرهنگی و اجتماعی نیز در آن باید ایجاد شود تا به کمک آنها بتوان مدیریت فرهنگی و اجتماعی در پارک‌ها را تقویت کرد.

مدیریت بر عهده مردم

همانطور که پیش از این در سازمان فرهنگی و هنری اکثر خانه‌های فرهنگ محله در پارک‌ها ایجاد می‌شدند تا آنها مدیریت فرهنگی پارک را به عهده بگیرند البته شهرداری تهران تلاش کرده تا با ایجاد شرایط حضور اقشار مختلف مردم در فضای پارک‌ها موقعیتی را فراهم کند که در کنار دریافت خدمات، شهروندان بتوانند محیط را مدیریت کرده و از بروز انواع آسیب‌ها جلوگیری کنند.

پروژه مشارکت مردم کلید خورد

در راستای اجرای این هدف برای سپردن بخشی از مدیریت بوستان‌ها و فضای سبز شهری به شهروندان در کنار توسعه خدمات اجتماعی و فرهنگی به افراد مانند طرح‌ها ورزشی، بازارچه‌های محلی، کافه‌‎های سیار و ...، پروژه ساخت مسجد در پارک‌های بزرگ کلید خورده است.

یکی از نیاز‌های مردم مسجد است

یکی از این پارک‌های بزرگ که اخیرا سروصدای زیادی هم به پا کرده، پارک قیطریه است. علیرضا زاکانی شهردار تهران درخصوص ساخت مسجد در این پارک بزرگ می‌گوید که پارک قیطریه را به عنوان جایی که نیاز‌های مردم را تامین کند، مد نظر قرار دادیم و یکی از نیاز‌های مردم هم مسجد است.

همچنین وی در ادامه ضمن تاکید بر اینکه در روند ساخت مسجد هیچ درختی قطع نمی‌شود بیان کرد: فقط موضوع مسجد مطرح نیست بلکه امکاناتی در موضوعات مختلف مثل مجموعه‌های آموزشی یا خدماتی در این پارک و دیگر پارک‌های فرامنطقه‌ای تهران که شرایط این کار در آنها وجود دارد، ساخته خواهد شد.

هیچ درختی قطع نخواهد شد

شهردار تهران در کنار بازدید حضوری از پروژه احداث مسجد در این پارک تاکید داشت که هیچ درختی نباید قطع شود و برهمین اساس نقشه اولیه احداث مسجد تغییر کرد و در حال حاضر، فقط چند نهال کوچک در محل نقشه جدید قرار دارد که قرار شد آنها نیز به بخش دیگری از پارک در کنار مسجد منتقل شود.

با این حال زاکانی به شهروندان اطمینان داد که پیشنهادات و نظرات آنها را مورد نظر قرار داده و همه تلاش خود را برای رضایتمندی و ارتقا سطح خدمت رسانی و فرهنگی اماکن شهر تهران از جمله پارک‌ها به کار خواهد بست.

تهران به سوی سبز شدن

پایتخت هم اکنون حدود ۲۴۰۰ پارک و بوستان دارد که در همین رابطه سال گذشته یک میلیون و ۳۰۰ هزار اصله درخت به فضای سبز اضافه شد. برنامه شهرداری تهران قطع درختان و یا توقف توسعه فضای سبز نیست بلکه با ایجاد بوستان‌ها و پارک‌ها تلاش می‌کند تا محلی برای آسودگی از شلوغی و آلودگی شهر فراهم کند. 

در نهایت پارک‌ها محلی برای است تفریح و استراحت تعبیه شده‌اند که نباید با وقوع سایر آسیب‌های اجتماعی در آن، حق استفاده از پارک برای شهروندان گرفته شود. می‌توان با مدیریت صحیح و افزایش فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی در این محل شرایط حضور همه اقشار جامعه را در بوستان‌ها فراهم کرد. امیدواریم که در آینده شاهد مشکلات و مسائل چالش برانگیز در فضاهای سبز شهری نباشیم.

انتهای پیام/